Ga naar de inhoud

Van broeden tot jaag gedrag, Alles over de bosuil.

    Een gegil in de nacht, een schaduw vliegend over het veld. Voor de meeste mensen zijn dit de ontmoetingen met de bosuil. Maar wat is dit voor een dier? Dat dit dier in het bos leeft staat in de naam. Maar kan je de bosuil ook in de stad tegen komen? Of wellicht in de tuin? En hoe ziet het leven van dit dier er uit? In dit bericht lees je over het gedrag, vijanden en hoe jij een huis kan bieden voor de bosuil en wat daar bij komt kijken.

    De Bosuil:
    De bosuil (wetenschappelijke naam Strix aluco) is een uil van ongeveer 40cm groot met een spanwijdte van 95cm. Dit is ongeveer even groot als een kraai. De bosuil is te herkennen aan een dikke ronde kop. De Bosuil komt in drie verschillende kleuren voor met bruin het meest voorkomende. Maar ze kunnen ook roestbruin of grijs zijn. Als je de bosuil ziet vliegen heeft deze brede korte vleugels en een korte staart. Horen vliegen zul je hem nooit. Uilen vliegen namelijk het stilst van alle vogelsoorten.
    Leefomgeving:
    Heb je wel eens een bosuil bij jou in de buurt gehoord? Dan heb je geluk. Bosuilen blijven hun gehele leven in het zelfde territorium. Het zijn dus echte standvogels! Als vogels in Nederland buiten het broedseizoen blijven heten deze vogels ‘standvogels’.
    Bosuilen leven voornamelijk in bossen met loofbomen (bomen met blad). Door de versnippering (natuurgebieden die doorbroken worden door menselijk toedoen bijvoorbeeld een weg of dorp) passen uilen zich aan naar mogelijk nieuwe plekken om te wonen. Zo zijn er uilen die in stadsparken of bostuinen hun territorium hebben. De enige eis die een bosuil stelt is of er oude bomen aanwezig zijn en voldoende voedsel. De bomen zijn voor het nestelen maar ook als een zogeheten roestboom belangrijk. Een roestboom is een boom waar de uil overdag in slaapt. Onder deze bomen zijn vaak uilenballen te vinden en er ligt vaak ontlasting. Of de uilen hier altijd een goede slaap krijgen is de vraag. Want andere vogels maken vaak veel lawaai om de uilen heen en de kraaien proberen de uilen ook weg te jagen. Ze worden dus soms een beetje gepest.
    De bosuil heeft als natuurlijke vijanden de boommarter (Martes martes), De havik (Accipiter gentilis) en de Oehoe (Bubo bubo). Nu is op ons landgoed de Oehoe nog nooit gezien en is dat een kleine kans. Maar de boommarter hebben we zelfs op beeld staan. Op precies dezelfde plek als waar de bosuil ook op beeld staat. Gelukkig hebben we nog geen sporen gevonden van ruzie tussen de twee.
    De jacht:
    Bosuilen jagen in de schemer en in de nacht. Bosuilen gaan in de nacht vanuit de dichte bos begroeiing naar open velden om te jagen. Hier gaan ze dan op een hoog landschapselement zitten om over het veld uit te kunnen kijken (dit heet standjacht). Maar bosuilen jagen ook vanuit de lucht en vanaf de grond. Bosuilen jagen vooral door hun gehoor te gebruiken. Bosuilen hebben speciale oren zodat ze optimaal hun prooi kunnen horen. De ooropeningen zitten niet op gelijke hoogtevan elkaar. Ze hebben asymmetrische oren. Dit heeft als nut dat het geluid van bijvoorbeeld een muis eerder in het ene oor komt dan in het andere. Dit verschil in aankomsttijd helpt de bosuil bij het lokaliseren waar het geluid vandaan komt.
    Bosuilen jagen voornamelijk op bosmuizen. Maar als er minder muizen in een gebied zijn zullen er ook andere dieren op het menu staan. Zoals andere muizensoorten (zoals woelmuizen en spitsmuizen), vleermuizen, vogels, kleine zoogdieren (zoals de haas, konijn, mol en eekhoorns), kikkers, kevers en slakken. Maar ook zal de bosuil een kleine vogel pakken.
    Broedgedrag:
    Bosuilen paartjes blijven hun hele leven lang aan elkaar trouw. Wanneer er een van de twee dood gaat gaat de overgebleven bosuil pas op zoek naar een nieuwe partner.
    Met zachte winters wordt er in december soms al gebaltst (het bewijzen aan elkaar dat ze een goede partner zijn) en in februari worden dan de eieren al gelegd. Maar meestal worden de eieren in maart gelegd en vind de balts plaats in februari. Bosuilen zijn een van de eerste vogels in Nederland die beginnen met broeden. De bosuil legt meestal 2-4 eieren. Maar dit kan variëren tussen de 1-7 witte eieren. Wanneer er een voedselarm jaar optreed gaan de uilen niet broeden. Bosuilen leggen een legsel per jaar. Het vrouwtje gaat vanaf het tweede of derde ei op het nest broeden. Het mannetje verzamelt voedsel en geeft dit aan het broedende vrouwtje. De broedduur bedraagt 28-29 dagen. Na twee weken beginnen de kuikens al een beetje rond te klimmen op de takken. Ze kunnen nog niet vliegen. Ze heten dan takkelaars. Maar het duurt 4-5 weken voordat de kuikens het nest verlaten. De jonge bosuilen worden nadat ze het nest verlaten nog 2-3 maanden bijgevoerd door de ouders en blijven dus ook in het territorium van de ouders. Na de 2-3 maanden van bijgevoerd worden worden de jongen door hun ouders verdreven uit hun territorium. Dan is het genoeg voor de ouders en moeten de jongen een eigen plekje zoeken. Meestal gaan de jongen niet verder dan een straal van 50 km van het nest van de ouders een eigen territorium zoeken.

    Een bosuilen kast in de tuin?

    Misschien heeft u het al gezien maar wij hebben bosuilen kasten te koop die kunt u hier vinden.

    De bosuilen kast van Goedlandt.
    De manier van ophangen is boom vriendelijk door middel van spanbanden om gebruik van spijkers te voorkomen. Het hout van de bosuilen kast is afkomstig van bomen die op het landgoed weg moesten voor veiligheid. Het is dus een kast die helemaal duurzaam is!
    Veerle: Het is heel bijzonder om het proces van A tot Z te kunnen volgen. Ik heb zelf de boom weg mogen zagen, op de mobiele zagerij gerold, de planken er af getild en er vervolgens een bosuilenkast van gemaakt. Het is heel mooi om stil te kunnen staan bij waar het materiaal vandaan komt en hoe we daarmee omgaan. Een boom die voor de veiligheid weg moest wordt nu gebruikt voor een veilig onderkomen voor een paar pluizige bosuilen.’

    Over het ophangen:
    De bosuil vliegt direct de opening in. Het dier heeft daarom een vrije aanvliegroute nodig. Dus geen takken voor het gat. Omdat de jongen op de takken gaan rondspringen voordat ze kunnen vliegen hebben ze wel in de buurt van het nest takken nodig. Deze moeten dus dichtbij genoeg zijn voor de jongen zodat ze er heen kunnen flapperen, maar ver genoeg dat er geen roofdieren zoals boommarters in het nest kunnen komen. Boommarters kunnen goed klimmen. De uilen kast moet op 6 tot 8 meter hoogte gehangen worden. Boommarters kunnen daar goed bij komen.
    In Nederland kan het soms hard en koud waaien. Zeker in de broed perioden van de bosuilen. Het is dan ook belangrijk dat het gat van de nestkast niet op het zuidwesten gericht staat. Hiervandaan komt in Nederland het vaakst wind.
    Bosuilen maken zelf geen nest. Deze gaan broeden in holle bomen. Deze zijn vaak al van binnen aan het rotten en hebben dus ook een zacht laagje. De bosuilen kast heeft dit nog niet. Er moet dus een laagje houtsnippers, turf of kattengrit ingelegd worden.
    Het ophangen kan best een klus zijn. Het moet namelijk hoog en de kast is zwaar.

    Onderhoud en controle:
    Wanneer bosuil kasten bewoond zijn geweest moeten deze schoongemaakt worden tegen opbouwing van bacteriën. Dit is ook een mooi moment om de kast te inspecteren op eventuele beschadigingen. De enige maanden waar je zeker weet dat er geen bosuilen aan het nestelen zijn in de kast is van juli tot en met september. Dit is dan ook de periode waarin je onderhoud kan uitvoeren.
    Je wilt natuurlijk als je een bosuilen kast hebt wel weten of deze bewoond wordt. Want wie wilt bosuilen nou niet een keer in het echt zien? Aanwezigheid van de bosuilen wordt soms verraden door andere vogels. Kraaien, gaaien en zangvogels roepen veel in de buurt van de bosuilen. Onder de nestkast kan gekeken worden naar poep en braakballen. Ook liggen er soms veren in de buurt. Bosuilen zijn takkelingen. Dit betekent dat voordat bosuilen jongen echt goed kunnen vliegen ze al het nest uitgaan en rond springen op de takken in de boom.
    Als er in de omgeving van de kast een bosuilen jong of jongen gevonden worden moeten deze ook met rust gelaten worden. Deze hoeven niet terug geplaatst te worden in het nest. Deze worden nog gevoerd door de ouders.


    Weetjes

    Wist je dat?
    De ogen van de bosuil vast staan in het hoofd? De bosuil moet dus het hele hoofd bewegen om te kunnen kijken naar een andere richting.
    Het gat van de bosuilen kast 15cm doorsnede heeft?
    De bosuilenkast meer dan 15 kilo weegt?
    De bosuil zijn kop 270 graden kan draaien?
    Het vrouwtje ongeveer 110 gram zwaarder is dan het mannetje?
    Bosuilen tussen de 350 en 800 gram wegen?